Một số mô hình canh tác nông nghiệp bền vững

Tình trạng các mô hình canh tác truyền thống sử dụng tràn lan thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng, phân bón hóa học, chất bảo quản trong nhiều năm qua đến bây giờ có thể chúng ta đã nhận ra những tác động tiêu cực của nó như : Thực phẩm nhiễm độc gây nguy hiểm trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng, người sản xuất; tiếp đó là tác động xấu đến ô nhiễm môi trường, nguồn đất, nguồn nước, không khí, đất đai ngày một xói mòn, cằn cỗi làm giảm năng suất cây trồng đánh kể. Như một vòng tuần hoàn, thiên nhiên từ đây lại tác động xấu đến sức khỏe, cuộc sống của con người.

Như một quy luật tất yếu, con người dường ngày một muốn tìm kiếm sự gần gũi thiên nhiên, phụng dưỡng thiên nhiên để tìm thấy những giá trị đích thực và vô cùng to lớn mà thiên nhiên vốn đã rất ưu ái cho con người. Có lẽ từ những điều này, rất nhiều mô hình canh tác nông nghiệp bền vững gắn liền lợi ích kinh tê với bảo vệ thiên nhiên, môi trường đã được phổ biến rất rộng rãi trên thế giới và  đang manh nha vào nông nghiệp Việt Nam như : Nông nghiệp hữu cơ, sinh thái thuận tự nhiên, bio dynamic, Syntropy agroforestry (Nông lâm kết hợp).

Những mô hình này có những đặc điểm chung là gì ?

Quá trình canh tác đều không dùng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân hóa học và nguồn giống biến đổi gen GMO. Điều này giúp các phương pháp này sản xuất ra những thực phẩm chất lượng về dinh dưỡng, lành mạnh và tốt hơn cho sức khỏe, người tiêu dùng.
Phương pháp thực hành đều hướng đến sự tôn trọng môi trường, vi sinh vật, thực phẩm và người tiêu dùng.  
Chúng ta cùng tìm hiểu nguyên tắc canh tác của từng mô hình này nhé :

*** Canh tác  hữu cơ được dựa trên cam kết các nguyên tắc về : sức khỏe, sinh thái, công bằng và chăm sóc.

Nguyên tắc về sức khỏe: Nhằm duy trì và tăng cường sức khỏe cho tất cả các yếu tố trong quá trình sản xuất từ đất cho đến người tiêu dùng.
Nguyên tắc sinh thái : Phải làm việc dựa trên các hệ thống và chu trình sinh thái sẵn có của vùng canh tác
Nguyên tắc công bằng: Cần đối xử công bằng giữa môi trường và cộng đồng xung quanh .
Nguyên tắc chăm sóc: Canh tác theo hữu cơ cần có trách nhiệm chăm sóc và bảo vệ không chỉ với con người mà cả môi trường xunh quanh như đất, nước, sinh vật.
Theo định nghĩa, "Nông nghiệp hữu cơ kết hợp truyền thống, đổi mới và khoa học để mang lại lợi ích cho môi trường xung quanh và thúc đẩy mối quan hệ công bằng, chất lượng cuộc sống tốt đẹp cho tất cả mọi người tham gia."

*** Canh tác theo mô hình BioDynamics: Tập trung nhiều hơn vào các chu kỳ chiêm tinh và ý tưởng của trang trại là một 'sinh vật' duy nhất.
- Một trang trại biodynamic được hiểu như một thực thể duy nhất. Tất cả sự tồn tại trong đó đều được coi là một sinh vật và chúng tác động ảnh hưởng qua lại với nhau tạo nên một “Thực thể” duy nhất đó
- Các trang trại biodynamic phải được duy trì như một hệ sinh thái bao quanh trong chính nó.
-  Các trang trại biodynamic cho rằng các chu kỳ âm dương, chiêm tinh học được cho là ảnh hưởng đến các hệ thống sinh học trong trang trại
-  Các trang trại biodynamic được xây dựng dựa trên gắn kết tất cả các sinh vật sống trong hệ thống tham gia bao gồm thực vật, vật nuôi và nông dân.
-  Ở biodynamic đất được xem là thành phần trung tâm của tất cả các thành phần tham gia trong hệ thống trang trại

*** Canh tác theo mô hình Syntropy agroforestry:

Là hệ thống nông lâm kết hợp, được phát triển bởi Ernst Götsch và ngày nay nó là một trong những kỹ thuật trồng cây khả thi nhất về thực hành môi trường, kinh tế và xã hội. 

 Đây là phương pháp nông lâm kết hợp hữu cơ bền vững, kết hợp cây lâm nghiệp và cây nông nghiệp tạo nên hệ sinh thái đa dạng, cân bằng, hỗ trợ lẫn nhau cũng phát triển giúp cây khoẻ mạnh, ít dịch hại sâu bệnh, hệ thống tự vận hành thông qua quá trình cắt tỉa bổ sung dinh dưỡng, mùn hữu cơ. Người nông dân được công bằng, sống an vui về mặt lợi ích kinh tế, về xã hội cũng như môi trường, thiết kế của hệ thống dựa trên nên tảng phân tầng rừng trong tự nhiên : tầng thượng, tầng trung, tầng hạ và mặt đất, giúp phân chia không gian trong vườn thích hợp để tận dụng ánh sáng, tiêu thụ carbon, cũng như gia tăng lợi nhuận từ việc trồng đa dạng cây, đây sẽ là mô hình bền vững trong tương lai góp phần giúp nông dân bớt phù thuộc vào phân bón, hoá chất, hạt giống.

Có thể còn rất nhiều các mô hình canh tác, nguyên tắc canh tác khác hướng đến chất lượng sản phẩm và bảo vệ môi trường nhưng chúng tôi chưa thể liệt kê hết. Với một bài viết ngắn và một số mô hình tiêu biểu chúng tôi rất muốn lan truyền thông điệp bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường sống tới các nhà sản xuất, canh tác nông nghiệp.